Wielu z Państwa wina greckie kojarzą się przede wszystkim  z Retsiną, wspomnieniem prawdziwie antycznych win już dziś nie spotykanych poza Grecją. Odczuwanie retsiny jest przez degustujących krańcowo różne. Dla jednych ma aromat przypominający szpitalne środki dezynfekujące lub terpentynę, inni uważają je za wytrawne, finezyjne, białe wino o olśniewającym złotym kolorze, dyskretnym złożonym aromacie, delikatnym, zrównoważonym i charakterystycznym posmaku,  szczególnym charakterze łączące je z grecką tradycją,

Produkowana jest głównie ze szczepu Savatiano.  Odmiana ta stanowi prawie 90% upraw w Attyce,  charakteryzuje się niską kwasowością . Wino jest  głównie białe, ale może też być różowe. Aromat dla zwykłego śmiertelnika nie jest co prawda porywający, ale ma możliwość poczuć smak historii.  Retsina  z enologicznego punktu widzenia jest białym winem produkowanym tak samo jak inne białe wina, z jedną wyjątkową różnicą – podczas procesu fermentacji dodaje się do niego kilku kawałków żywicy sosny z Aleppo, która tak jak dawniej, stabilizuje wino i jego zwiększa odporność na temperaturę. Usuwana jest podczas obciągu wina. Dziś Retsinę produkuje się  prawie we wszystkich częściach Grecji, ale za najlepsze uważane są te z Attyki.

Jest w 100% produktem greckim, nie jest produkowana poza nią i od ponad 3000 lat  pachnie żywicą (to brzmi lepiej niż terpentyna).

Retsina  biała czy różowa powinna być podawana na zimno, w temperaturze około 10 °. Niezaprzeczalnie najlepsza jest w połączeniu z potrawami greckimi, szczególnie pikantnymi przystawkami – meze, podawanymi jako przekąski i potrawami z ryb. Jeśli nie  próbowałeś nigdy retsiny, będzie to dla Ciebie duże wyzwanie. Mimo pewnego dystansu, wiele osób, szczególnie turystów w Grecji, przekonuje się do tego wina. Początkowo pijąc przez uprzejmość lub ponurą konieczność, w przypadku braku innego wina.

Retsina jest dostępna w wielu wersjach, od pospolitych produkowanych przez wielkich producentów, po produkowane i przechowywane w dużych drewnianych beczkach w licznych tawernach oraz w indywidualnych gospodarstwach domowych w miastach i wsiach. Każda retsina różni się od innych nie tylko z powodu odmiany winorośli, terroir i metody fermentacji (te same powody, dla których inne wina się różnią , ale także ze względu na ilość i jakość żywicy.  Podejrzewam, że żadna retsina nigdy nie otrzyma „wyjątkowej” oceny od np. Wine Spectator, ponieważ żywica utrudnia nawet porównanie z innymi winami. Wielu nie-Greków niewątpliwie odstrasza smak do którego nie przywykli.

Grecja produkuje również wina inne niż żywiczne, o różnej jakości, ale żadne nie zyskały  dużego międzynarodowego uznania. Inaczej było w czasach starożytnych, kiedy wiele win greckich było podziwianych, zwłaszcza te z wysp w  północnej części Morza Egejskiego – Chios i Thassos (dziś nazywaną przez turystów szmaragdową wyspą),  które przez tysiąclecia były sprzedawane w całym regionie Morza Śródziemnego. Mieszanie żywicy z winem i solą jako środkiem konserwującym (siarczyny nie były wtedy znane) nie było wówczas ograniczone do Grecji, ale było szeroko praktykowane od Bliskiego Wschodu po zachodnią  Europę.
     Żywica była dodawana do wina jako środek konserwujący,  aromatyzujący  i dla korzyści leczniczych. Używano jej także do powlekania wnętrza amfor, aby wino nie mogło  przesiąkać. Plutarch (50-125 n.e.) twierdził, że żywica była używana do wzmocnienia bukietu i poprawy smaku wina przez Greków na Eubei, przez Rzymian wzdłuż rzeki Pad i winiarzy wokół Vienne w Dolinie Rodanu, na południe od Lyonu. Rzymski historyk i pisarz Pliniusz Starszy (23-79 r.n.e – zginął obserwując wybuch Wezuwiusza) w swojej Historii Naturalnej zauważył, że niektórzy rzymscy winiarze stosowali żywiczne smoły, aby wydobyć gładkość swoich win, co było powszechną praktyką w sąsiednich prowincjach Cesarstwa Rzymskiego, w tym przodków współczesnej Francji i Hiszpanii.

Analizy pozostałości w amforach winnych ze starożytnych wraków i naczyń znajdowanych podczas wykopalisk na lądzie pozwoliły prześledzić handel i konsumpcję żywicznych win od starożytności po czasy Neolitu. Na stanowiskach archeologicznych w Iranie (Hajji Firuz Tepe), znaleziono naczynia z pozostałością wina zmieszanego z żywicą datowane na  lata 5400 – 5000 p.n.e.
W czasach starożytnych nie znano beczek, ale tylko amfory, z szerokimi otworami, w których wino szybko ulegało utlenieniu.  Aby uszczelnić otwór amfor, prawdopodobnie  używali  rodzaju korka i żywicy. Spływająca do wnętrza żywica nadawała winu inny smak.  Beczki, jakie znamy dzisiaj,najprawdopodobniej zostały wytworzone przez Celtów. Około 350 r. p .n. e. używali już wodoodpornych beczułkowatych drewnianych pojemników, które były w stanie wytrzymać naprężenia i  układanie w stosy.

Grecja oferuje wiele oryginalnych win, z własnych, antycznych szczepów, które mogą okazać się interesujące w obliczu homogenizacji i uciążliwej standaryzacji win.

Biorąc pod uwagę polską rzeczywistość polecam jednak długą podróż do Grecji.

Starożytni Grecy byli świadomi zdrowia, a żywica służyła im także do regulowania  wysokiego ciśnienia krwi.

Wiktor Zastróżny
Festus Sopockie Towarzystwo Winiarskie