Degustacyjny Słownik Winiarski. Wiktor Zastróżny.

By cieszyć się winem, docenić jego walory smakowe i zapachowe, a przede wszystkim towarzyskie, warto chociaż w ograniczonym zakresie poznać jego język. By z kimś rozmawiać o winie, trzeba poznać słowa umożliwiające przekazanie wrażeń o jego wyglądzie, smaku i zapachu oraz pozwalające ocenić jego jakość. Problem tkwi w tym, że zapach i smak mają charakter w dużej mierze subiektywny, stąd tak ważne jest, by różni degustujący na temat wrażeń rozmawiali, stosując zrozumiałe, w miarę jednoznaczne dla wszystkich rozmówców słownictwo. Znaczenia niektórych słów są całkiem oczywiste, ale inne mogą być bardzo mylące i obce.

W słowniku znajduje się wiele wyrażeń bliskoznacznych, często nieostrych, ponieważ słowa dotyczą materii bardzo subiektywnej. Podczas pracy nad niniejszym słownikiem opierałem się głównie na bogatej literaturze w języku francuskim i angielskim. Część terminów pozostawiłem w wersji oryginalnej ze względu na brak odpowiedniej polskiej terminologii, a tłumaczenie często dosyć hermetycznego słownictwa mogłoby być ryzykowne. Bezpośrednie tłumaczenie niektórych wyrażeń może prowadzić nie tylko do nieporozumień, ale niekiedy wręcz być przyczyną śmieszności, stąd trudność przeniesienia treści tych słów na język polski.

Bogactwo degustacyjne języków śródziemnomorskich bierze się z długiej historii wina na tym obszarze, sięgającej wielu tysiącleci. Języki śródziemnomorskie posiadają bardzo bogate synonimiczne słownictwo dotyczące wyglądu, smaku i zapachu wina. Niestety z oczywistych powodów nasz język jest pod tym względem jeszcze dość ubogi. Jak przetłumaczyć określenie vin racoleur (racoler oznacza zaczepiać i może dotyczyć prostytutek), soutenu (wino, które w ustach jest trwałe, szlachetne, regularne), élancé (szczupłe, smukłe, skromne) lub mâché (trudne do przetłumaczenia słowo związane z fakturą wina, np. papier mâché wytwarzany z masy papierowej, gipsu i kleju, często kawałków tkanin)?

W słowniku znajdą Państwo wiele określeń występujących równolegle, które są bliskoznaczne, ale zwykle wyrażają nieznaczne różnice w intensywności i charakterze danej cechy. „Winny” (vineux) w języku francuskim może oznaczać kolor wina, właściwie wina czerwonego, coś, co pachnie lub smakuje jak wino, albo wino mocne, silne, z wigorem. Francuzi o młodym (primeur), orzeźwiającym, zaspokajającym pragnienie winie mówią canaille, co oznacza mniej więcej łotrowski, szelmowski. O mniej lub bardziej mocnym winie, ale zbyt ciężkim, mawiają corsage, cuisse (czyli, że ma biust lub uda). Byłoby pięknie dla przyszłych smakoszy i degustatorów, gdyby poloniści oraz romaniści pokusili się kiedyś o stworzenie normatywnego słownika winiarskiego.

Początkującym słownictwo winiarskie może wydawać się tajemniczym żargonem, chociaż stanowi ono dosyć spójną całość. Znajomość terminologii winiarskiej oczywiście nie jest konieczna dla rozkoszowania się winem, może jednak pomóc w rozumieniu jego bogactwa, w lepszym rozumieniu literatury winiarskiej, magazynów, artykułów o winie, ale także restauracyjnych menu. Sądzę, że dla osób interesujących się winem terminy te powinny być wystarczająco czytelne i zrozumiałe.

Oprócz wyrażeń degustacyjnych w słowniku znalazły się też niektóre informacje z zakresu produkcji wina, technik winiarskich czy procesów chemicznych umożliwiające zrozumienie pewnych cech i stylów wina, np. reserva, rimage, ripasso, solera, tawny, ruby, redukcja, utlenianie itp.

W słowniku znalazły się też wyrażenia, które można znaleźć na etykietach oraz definicje specyficznych win typu vin jaune, szampan, amarone, recioto, retsina, sherry, porto, madera, banyuls, marsala…

Degustacyjny Słownik Winiarski przeznaczony jest dla osób, które czasami czują się nieswojo w towarzystwie poważnych degustatorów, sprzedawców wina, a szczególnie wśród snobujących sommelierów. Warto też pamiętać, że być snobem, czyli plebejuszem (łac. sine nobilitate – bez szlachectwa), osobą naśladującą bezkrytycznie cudze gusty, sposób bycia, dysponującą powierzchowną wiedzą, nie jest celem prawdziwego miłośnika wina.

Mam nadzieję, że Degustacyjny Słownik Winiarski skłoni Państwa do poszukiwania własnej listy wyrażeń pozwalających opisywać i zapamiętywać różne smaki, aromaty wina oraz ułatwi określenie odczuć związanych z jego degustowaniem.

Wierzę, że dla wielu będzie wstępem do świata win. Poza wyjątkami słownik nie zawiera informacji o regionach, winnicach, apelacjach ani o konkretnych winach.